Cách bày mâm ngũ quả trên bàn thờ ngày Tết

Mâm ngũ quả là một trong những hình ảnh quan trọng và không thể thiếu trong mỗi gia đình Việt Nam vào dịp Tết Nguyên Đán. Đây không chỉ là một nét văn hóa truyền thống mà còn mang ý nghĩa tâm linh, thể hiện lòng thành kính với tổ tiên và ước mong về một năm mới sung túc, an khang.

Bài viết này sẽ cung cấp hướng dẫn chi tiết về cách bày trí mâm ngũ quả ngày Tết theo phong tục ba miền Bắc – Trung – Nam và cách bố trí sao cho đúng phong thủy, cũng như những sai lầm cần tránh.

Ý nghĩa của mâm ngũ quả trong văn hóa Việt Nam

Trong văn hóa Việt Nam, mâm ngũ quả không chỉ đơn thuần là tập hợp 5 loại trái cây, mà còn biểu thị mong ước ngũ phúc lâm môn gồm: Phú (giàu có), Quý (phẩm chất sang trọng), Thọ (sống lâu), Khang (sức khỏe dồi dào), và Ninh (bình an).

Số 5 trong mâm ngũ quả tượng trưng cho ngũ hành (Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ) và thể hiện sự hài hòa giữa trời đất và con người. Mâm ngũ quả được trưng trên bàn thờ trong dịp Tết là một cách để con cháu bày tỏ lòng biết ơn với tổ tiên, mong cầu một năm mới thịnh vượng và bình an.

Các loại quả thường dùng trong mâm ngũ quả

Mâm ngũ quả miền Bắc các loại quả và cách sắp xếp

Người miền Bắc thường không quá khắt khe trong việc chọn lựa loại quả để bày mâm ngũ quả, nhưng các loại quả phổ biến bao gồm:

• Chuối: Thường xếp dưới cùng để đỡ các loại quả khác, tượng trưng cho sự che chở của trời đất.
• Bưởi hoặc phật thủ: Đặt ở giữa, cầu mong an khang, thịnh vượng.
• Quýt, cam, hồng: Tượng trưng cho may mắn, thăng tiến.
• Táo hoặc lê: Đại diện cho sự thành đạt.
• Mận hoặc nho: Tượng trưng cho sự phú quý.

Mâm ngũ quả miền Bắc thường bày theo bố cục cân đối, chuối xanh bày dưới cùng, các loại quả khác được đặt xen kẽ sao cho hài hòa và đẹp mắt.

Đặc điểm và cách bày trí mâm ngũ quả miền Trung

Người miền Trung thường bày mâm ngũ quả một cách đơn giản, không quá câu nệ về ngũ hành hay màu sắc. Họ thường chọn những loại quả tươi ngon, chủ yếu là các sản vật sẵn có tại địa phương như: chuối, dừa, mãng cầu, xoài, đu đủ, sung, thanh long… Mâm ngũ quả miền Trung thể hiện tính cách giản dị, chân chất của người miền Trung, chú trọng lòng thành và sự tươi ngon của trái cây hơn là hình thức.

Mâm ngũ quả miền Nam: Sự khác biệt trong lựa chọn quả

Người miền Nam có quan niệm bày mâm ngũ quả rất rõ ràng, thường chọn những loại quả mang ý nghĩa qua tên gọi như: Mãng cầu (cầu mong), dừa (vừa đủ), đu đủ (đầy đủ), xoài (xài), sung (sung túc). Tuy nhiên, người miền Nam thường kiêng không bày chuối vì phát âm giống “chúi nhủi”, làm ăn không thuận lợi. Ngoài ra, người miền Nam cũng thường bày thêm cặp dưa hấu đỏ với vỏ xanh, tượng trưng cho sự may mắn và thịnh vượng.

Cách bố trí mâm ngũ quả đúng chuẩn phong thủy

Nguyên tắc cơ bản khi bày trí mâm ngũ quả

Để bày trí mâm ngũ quả theo phong thủy, bạn nên tuân thủ những nguyên tắc sau:

• Sự cân đối: Mâm ngũ quả phải được bày trí hài hòa, không quá cao hoặc quá thấp.
• Màu sắc: Chọn quả có màu sắc hài hòa theo thuyết ngũ hành (Kim – trắng, Mộc – xanh, Thủy – đen, Hỏa – đỏ, Thổ – vàng) để thu hút năng lượng tốt.
• Số lượng: Mặc dù truyền thống là 5 loại quả, nhưng có thể thêm nhiều loại quả khác để tăng sự đa dạng và sinh động.

Những lưu ý khi chọn quả cho mâm ngũ quả

• Chọn những loại quả tươi, tránh quả chín quá sẽ nhanh hỏng.
• Không dùng quả có mùi quá nồng hoặc chua.
• Tránh những loại quả dễ hư, úng khi để lâu trên bàn thờ.

Hướng dẫn từng bước trang trí mâm ngũ quả

Các bước trang trí mâm ngũ quả miền Bắc

• Chọn nải chuối xanh và xếp xuống dưới cùng.
• Đặt bưởi hoặc phật thủ lên giữa nải chuối.
• Bày quýt, cam, hồng, lê xen kẽ vào các khoảng trống của nải chuối.
• Chọn những loại quả nhỏ như nho, mận để lấp kín khoảng trống.

Các bước trang trí mâm ngũ quả miền Trung

• Chuẩn bị các loại quả tươi ngon như chuối, dừa, mãng cầu, xoài, đu đủ, thanh long.
• Bố trí chuối và dừa ở giữa, sau đó sắp xếp các loại quả khác xung quanh theo sở thích.
• Không cần quá câu nệ về hình thức, miễn là mâm ngũ quả trông đẹp mắt và cân đối.

Các bước trang trí mâm ngũ quả miền Nam

• Chọn quả mãng cầu, dừa, đu đủ, xoài, sung, sắp xếp xen kẽ để tạo sự cân đối.
• Đặt cặp dưa hấu ở hai bên mâm ngũ quả để tăng thêm may mắn.
• Chỉnh sửa quả sao cho không bị lăn ra khỏi vị trí.

Những sai lầm cần tránh khi bài trí mâm ngũ quả

• Chọn quả quá chín: Dễ bị hỏng và làm mất thẩm mỹ.
• Không bày quả có gai nhọn: Như sầu riêng, măng cụt vì mang ý nghĩa không tốt.
• Chọn quả không phù hợp phong thủy: Tránh những loại quả có âm nghĩa xấu như lê (lê lết), chuối (chúi nhủi).

Cách bảo quản mâm ngũ quả để giữ tươi lâu trong dịp Tết

• Đặt ở nơi thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp.
• Phun nước nhẹ để giữ quả tươi.
• Kiểm tra thường xuyên để loại bỏ quả bị hư, tránh ảnh hưởng đến các quả khác.

Bày trí mâm ngũ quả ngày Tết không chỉ là một nghệ thuật mà còn là cách thể hiện lòng thành kính với tổ tiên và ước mong cho một năm mới đầy đủ, sung túc.

Mâm ngũ quả không chỉ là một phần trang trí trong ngày Tết mà còn mang ý nghĩa sâu sắc về văn hóa và tâm linh của người Việt. Việc bày trí mâm ngũ quả đẹp mắt và ý nghĩa sẽ góp phần tạo nên một không khí thông qua các món quà Tết ấm cúng và sum vầy.

Bài viết liên quan:

Cách vẽ mâm ngũ quả ngày tết trung thu

Mâm ngũ quả ngày tết trung thu gồm gì?

5 loại quả tượng trưng cho ngũ hành